Tijdsbeeld
Neoliberalisme domineert politiek en economie
Het marktdenken domineert. De 'markt' wordt geacht maatschappelijke processen beter te kunnen regelen dan welk ander systeem ook. Marktwerking 'vergroot de concurrentie en verlaagt zo de kosten' waardoor -volgens de theorie- de economische groei zal toenemen. Ook de Nederlandse overheden gingen over op de vermarkting van publieke sectoren als zorg, onderwijs, natuurbeheer.
Deze politiek van liberalisering hangt nauw samen met globalisering: het wereldwijd openbreken van markten en het opheffen van beperkingen. De financiële wereld wordt nauwelijks meer gehinderd. Kapitalen flitsen in luttele seconden over continenten. Computers worden geprogrammeerd onmiddellijk te reageren op beursfluctuaties. Geen mens heeft er daar meer overzicht over.
Economisch handelen verliest moraliteit
Dit gevoerde beleid had gevolgen. Inderdaad nam de (economische) welvaart toe, maar de verdeling daarvan werd steeds schever. Andere waarden werden grotendeels verdrongen. De financieel-economische wereld raakte de moraliteit grotendeels kwijt. Fraude, malversaties en onethisch handelen namen toe. De bankencrisis van 2008 was daar mede het gevolg van.
Burgers werden tot consumenten gemaakt en gingen zich dan ook calculerender opstellen ('wat heb ík eraan?', 'wat levert het míj op?'). De waarde van personen en goederen werd hand over hand in geld gemeten: de 'commercialisering'. Aan alles komt een prijskaartje te hangen. Dit gold in toenemende mate óók voor natuurobjecten ('wat is de waarde van een kluut'?). Meer over het 'waarderen van de natuur'.
Digitalisering, Globalisering
De computer werd nu gemeengoed. Techniek, wetenschap, onderwijs kunnen niet meer zonder. Ook onderzoek van de natuur verloopt grotendeels digitaal.
Computers zijn wereldwijd met elkaar verbonden: 'the network is the computer' (slagzin van Sun Microsystems).
- Economie: hoogtes en dieptes
- Jurr van Dalen over Economie
- Digitalisering
- X-sluit
De Zuidas in Amsterdam: een groot bancair-financieel centrum in ontwikkeling (2012)..
Een sterk stijgende beurs heet een 'bull-market'. Deze grote bronzen stier staat vlak voor de AEX, de handelsbeurs in Amsterdam. Een dalende beurs is een 'bear-market'. Een beer in brons ontbreekt (helaas?) zoals voor de Beurs van Frankfort.
Met de val van de zakenbank Lehman Brothers (2008) begon de bankencrisis. ABN-Amro was een van de banken die door de Nederlandse regering gered moest worden (genationaliseerd). |
De verhouding Economie tegenover Natuur en Milieu is altijd een spanningsveld geweest. In economisch 'slechte tijden' staan 'Natuur en Milieu' niet hoog op de politieke agenda. De economische welvaart in de 'westelijke landen' neemt in dit decennium aanvankelijk nog steeds sterk toe. Beurskoersen stijgen gigantisch. Tot het misgaat.
|
Jurr van Dalen was algemeen directeur van het IVN van 2002-2009. Hij is van huis uit bedrijfseconoom, maar altijd al nauw betrokken bij natuur, milieu en vooral duurzaamheid. Interview 2014; 2:27 |
Algemene ontwikkelingen |
Nederland behoort tot de meest bekabelde landen ter wereld en telt percentueel het grootste aantal internet-aansluitingen. Social media maken directe uitwisseling van kennis, van ideeën en meningen mogelijk. |
|
![]() |
De 'Cloud' bestaat uit grote stellingen van elektronisch beschreven schijven waar gigantische hoeveelheden gegeven ('data') worden opgeslagen. Reuzen als Microsoft en Google beheren deze parken.
Rond 2015 gaat Google een groot datacenter in de Eemshaven bouwen. Vanwege de warmteproductie moet er op grote schaal gekoeld worden, hetgeen weer heel veel energie kost. Grote vraag: hoe veilig zijn deze (waardevolle!) gegevens? |

Arturo di Modica, en geplaatst in juli 2012.
Klik op de stier voor meer informatie.
Natuur en milieu
- De hoeveelheid beleid en regelgeving rond natuur en milieu neemt sterk toe, op zowel nationaal als internationaal niveau.
- De actuele kwaliteit van de natuur in Nederland wordt ieder jaar beschreven in de Natuurbalans, uitgegeven door het Planbureau voor de Leefomgeving.
- Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Het natuurbeleid is nu vooral geconcentreerd in de ontwikkeling van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De EHS is een samenhangend netwerk van kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden.
- Natura 2000 - Dit is het Europese netwerk van natuurgebieden waar de EHS deel van uitmaakt. Het is een ecologisch netwerk waar alle lidstaten van de EU aan bijdragen. Doel is het in stand houden en ontwikkelen van soorten en ecosystemen in afzonderlijke lidstaten en die internationaal van belang zijn.
- Nationale Parken: 20 parken vormen de kern van de EHS.
- Internationalisatie: Natuur en milieu worden in deze jaren steeds meer op internationaal niveau benaderd. Klimaatsverandering is een centraal onderwerp. Er worden internationale klimaatconferenties gehouden (Kyoto, Rio, Kopenhagen, Lima). De voormalige Amerikaanse vice-president Al Gore timmerde stevig aan de weg met zijn film 'An inconvenient Truth'.
- Natuurorganisaties verliezen leden, na jaren van sterke groei.
- Wet- Regelgeving
- Nat Parken
- Jurr vD over NP
- Nat Landschappen
- Ledenaantallen
- Al Gore
- X-sluit
De aanleg van de A10-West bij Amsterdam. Bovenste foto uit beginjaren '60. Ga met de muis over de foto - de A10 in september 2011. |
Nederland is klein en vol en er zijn vele wensen, onder andere voor een goed milieu en mooie natuur. Er zijn vele aanspraken op de schaarse ruimte! Ruimtelijke Ordening (RO) is derhalve noodzakelijk. Het ontwikkelen van het beleid, inclusief natuur en landschap, gebeurde vooral vanuit de ministeries van LNV en VROM. |
![]() |
2000 - 'Nota natuur, bos en landschap in de 21e eeuw'(NBL21). In deze nota werd het beleidskader geformuleerd voor natuur, bos, landschap en biodiversiteit voor de komende 10 jaar in Nederland. De belangrijkste inhoudelijke doelstellingen van deze nota waren:
|
2004 - Nota Ruimte (→). In de Nota Ruimte uit 2004 werd het nationale ruimtelijke beleid vastgelegd tot 2020. Het document was een samenvoeging van de Vijfde Nota RO en het Structuurschema Groene Ruimte (SGR2) uit 2003. Benadrukt worden onder meer:
In deze Nota Ruimte bepaalde de centrale rijksoverheid alleen de hoofdlijnen. De invulling ervan moest op provinciaal worden gedaan ('deregulering'). Het kabinet koos in de Nota Ruimte expliciet voor het bevorderen van de economie, in tegenstelling tot vorige ruimtelijke nota's waarin een balans werd gezocht tussen economie en natuur. |
Deze Nota Ruimte werd in 2012 vervangen door de SVIR (StructuurVisie Infrastructuur en Ruimte). |
De 20 Nationale Parken. Klik op de kaart om naar de website te gaan. |
Voortvloeiend uit de Nota 'Nationale Parken' (1975) besloot de rijksoverheid in 1980 tot het daadwerkelijk stichten van een stelsel van (20) Nationale Parken. De definitie van een 'NP' luidde: Een nationaal park is een aaneengesloten natuurgebied van ten minste 1000 hectare, bestaande uit natuurterreinen, wateren en/of bossen, met een bijzonder landschappelijke gesteldheid en planten- en dierleven, waar tevens goede mogelijkheden zijn voor recreatief medegebruik. De nationale parken vormen kerngebieden van de Ecologische Hoofdstructuur. De terreinen worden beheerd door verschillende instanties, waaronder Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Provinciale Landschappen, maar ook gemeenten en particuliere eigenaren. |
Activiteiten op het gebied van natuurbeleving, recreatie, voorlichting en educatie werden gecoördineerd door betaalde medewerkers van het IVN (verbonden aan een IVN-Consulentschap).
Interview 2014; 2:12 |
Jurr van Dalen was algemeen directeur van het IVN van 2002-2009. In deze tijd kreeg de voorlichting en educatie in de Nationale Parken meer vorm. Het IVN positioneerde zich als dé organisatie voor deze opdracht. Jurr vertelt hier over de moeizame overleg- en bestuursstructuur van de Nationale Parken en over het overleg met het Ministerie van LNV teneinde één contract af te sluiten om de medewerkers Voorlichting en Educatie vanuit het ministerie te betalen - via het IVN. |
Klik op de afbeelding om naar de website te gaan. |
De benaming 'Nationaal Landschap' werd al in de jaren '60 gebruikt. In de 'Nota Ruimte' (2004) werden 20 Nationale Landshappen aangewezen. Zuid-Limburg bijvoorbeeld wordt gekenmerkt door het reliëf: hellingen en grote plateaus, door het historische wegenpatroon, door dorpspatronen, talrijke getuigen van menselijke activiteiten uit het verleden, en een boeiende geologie. |
De ledenaantallen van particuliere natuur- en milieuorganisaties zijn vanaf de jaren zeventig sterk gestegen. Maar in het eerste decennium van de 21e eeuw heeft een sterke daling plaats. Mogelijk heeft dit (alles) te maken met de economische problematiek. |
Op de hiernaast vermelde sites staat het verloop van de ledenaantallen van veel organisaties vermeld. Klik op de logo's. |
Het verloop van het ledenaantal van het IVN. |
Klimaatverandering is een van de meest genoemde milieuproblemen, want heeft enorme gevolgen, als zeespiegelstijging, stormfrequentie en -hevigheid. In deze jaren hield Al Gore voordrachten over dit probleem en trok daarbij over een groot deel van de wereld. Al Gore, Amerikaans vice-president onder Clinton (1992-2000), hield op vele plaatsen voordrachten over klimaatverandering. |
Met name de filmdocumentaire 'An Inconvenient Truth' (2006) baarde veel opzien. Scenario's werden getoond over de te verwachten zeespiegelstijging die grote overstromingen kon veroorzaken. Ook Nederland kwam daarbij aan bod. Hierboven een beeld uit de documentaire waarbij de (mogelijke!) overstroming van Nederland wordt weergegeven. |
Clip (about flooding) vanuit Youtube, 1:44. |
Hiernaast een deel uit de documentaire waarin Al Gore het scenario laat zien wat er kan gebeuren als de afsmelting van het ijs op Groenland en op Antarctica doorgaat. Overstromingen de laaggelegen kustgebiden over de hele aarde kunnen het gevolg zijn. Tegen deze opvatting is veel kritiek gekomen. Men dient daarbij altijd te bedenken uit welke hoek die komt. Er zijn rond 'klimaatverandering' vele, conflicterende, belangen. Tussen de 25 en 45 % van de wereldbevolking woont in kustgebieden (het % hangt van de wijze van telling af). |

Nederland meet ongeveer 34000 km2.
Getallen geven procenten aan.
IVN - vele, grote veranderingen
- Twee jubilea! Het IVN viert in 2000 het 40-jarig en in 2010 het 50-jarig bestaan.
- De groei van het ledenaantal stokt aanvankelijk, maar neemt later weer toe.
- Het IVN wordt gesplitst in een Vereniging (van Vrijwilligers) en een Stichting (van Beroepskrachten).
- De natuurgidsencursus wordt weer geëvalueerd en bijgesteld; het overige cursusaanbod diversificeert steeds verder.
- Er zijn wisselingen in Bestuur en in Directie.
- De subsidiestromen veranderen sterk, het IVN is beneficiant van de NPL (Nationale Postcode Loterij)
- Door de veranderende en verminderende subsidiesystematiek hebben er reorganisaties plaats
- De belangstelling voor de natuurbeschermingswerkkampen loopt terug, de WVK (Werkgroep van Kampbegeleiders) reorganiseert, gaat 'IVN-Jong' heten en later 'Woeste Land'.