Tijdsbeeld

Neoliberalisme domineert politiek en economie

Het marktdenken domineert. De 'markt' wordt geacht maatschappelijke processen beter te kunnen regelen dan welk ander systeem ook. Marktwerking 'vergroot de concurrentie en verlaagt zo de kosten' waardoor -volgens de theorie- de economische groei zal toenemen. Ook de Nederlandse overheden gingen over op de vermarkting van publieke sectoren als zorg, onderwijs, natuurbeheer.

Deze politiek van liberalisering hangt nauw samen met globalisering: het wereldwijd openbreken van markten en het opheffen van beperkingen. De financiële wereld wordt nauwelijks meer gehinderd. Kapitalen flitsen in luttele seconden over continenten. Computers worden geprogrammeerd onmiddellijk te reageren op beursfluctuaties. Geen mens heeft er daar meer overzicht over.

Economisch handelen verliest moraliteit

Dit gevoerde beleid had gevolgen. Inderdaad nam de (economische) welvaart toe, maar de verdeling daarvan werd steeds schever. Andere waarden werden grotendeels verdrongen. De financieel-economische wereld raakte de moraliteit grotendeels kwijt. Fraude, malversaties en onethisch handelen namen toe. De bankencrisis van 2008 was daar mede het gevolg van.

Burgers werden tot consumenten gemaakt en gingen zich dan ook calculerender opstellen ('wat heb ík eraan?', 'wat levert het míj op?'). De waarde van personen en goederen werd hand over hand in geld gemeten: de 'commercialisering'. Aan alles komt een prijskaartje te hangen. Dit gold in toenemende mate óók voor natuurobjecten ('wat is de waarde van een kluut'?). Meer over het 'waarderen van de natuur'.

Digitalisering, Globalisering

De computer werd nu gemeengoed. Techniek, wetenschap, onderwijs kunnen niet meer zonder. Ook onderzoek van de natuur verloopt grotendeels digitaal.
Computers zijn wereldwijd met elkaar verbonden: 'the network is the computer' (slagzin van Sun Microsystems).

  • Economie: hoogtes en dieptes
  • Jurr van Dalen over Economie
  • Digitalisering
  • X-sluit

Zuidas
De Zuidas in Amsterdam: een groot bancair-financieel centrum in ontwikkeling (2012)..

Bull_market

Een sterk stijgende beurs heet een 'bull-market'. Deze grote bronzen stier staat vlak voor de AEX, de handelsbeurs in Amsterdam. Een dalende beurs is een 'bear-market'. Een beer in brons ontbreekt (helaas?) zoals voor de Beurs van Frankfort.
Ga met de muis over de stier hierboven.

 

Lehman Bros

Met de val van de zakenbank Lehman Brothers (2008) begon de bankencrisis.

ZuidasABNAMRO

ABN-Amro was een van de banken die door de Nederlandse regering gered moest worden (genationaliseerd).

De verhouding Economie tegenover Natuur en Milieu is altijd een spanningsveld geweest. In economisch 'slechte tijden' staan 'Natuur en Milieu' niet hoog op de politieke agenda.

De economische welvaart in de 'westelijke landen' neemt in dit decennium aanvankelijk nog steeds sterk toe. Beurskoersen stijgen gigantisch. Tot het misgaat.

  • 2000-2001: De dotcom-crisis: de ontstane Internetbubble barst. Veel kleinere ICT-bedrijven gaan failliet. Vanaf 2001 herstellen de beurzen weer.
  • 2002: op 1 januari wordt de Euro daadwerkelijk als eenheidsmunt ingevoerd in de 'Eurolanden'. Voor ondernemingen vallen hinderlijke grenzen en (valuta)risico's weg. De beurzen beleven weer een 'hosanna-periode' en gaan kenmerken vertonen van een casino. De beurskoersen raken meer en meer los van de onderliggende, de reële economie.
  • 2008: in Amerika ontstaat een bankencrisis (begonnen met de val van de zakenbank Lehman Brothers), die snel overslaat naar Europa, waaronder het Euroblok. De 'eerste' recessie is een feit.
  • 2009: Banken worden gered door overheden (lees: de belastingbetalers), waardoor de staatsschulden sterk oplopen. Er volgt een licht herstel.
  • 2010: De bankencrisis leidt tot een landencrisis. Overheden kunnen het inzakken van de economie, de 'tweede recessie', niet meer opvangen. Landen moeten zeer zwaar bezuinigen, met name de zuidelijke Euro-landen. Bezuinigingen treffen grote delen van de maatschappij. Het Euroblok staat onder zware druk en de euro zelf komt in de gevarenzone. De Europese Centrale Bank (ECB) en het International Monetary Fund (IMF) dwingen landen tot hervormingen. Die komen veelal neer op verarming (van delen) van de bevolking.
  • 2010 en later: de landencrisis wordt een eurocrisis (met mondiale consequenties). Ook de Nederlandse overheid moet miljarden bezuinigen, en doet dat op de publieke sector, op kunst en cultuur, op de zorg en onderwijs, en op natuur en milieu.
  • 2012: Steeds meer komt de vraag centraal te staan: 'Verder gaan met Europese integratie, of niet?' Met name is de 'politieke integratie' een uiterst lastig gegeven.

Jurr van Dalen was algemeen directeur van het IVN van 2002-2009. Hij is van huis uit bedrijfseconoom, maar altijd al nauw betrokken bij natuur, milieu en vooral duurzaamheid.
Hier vertelt hij over de (vaak moeizame) relatie economie en duurzaamheid. Ook noemt hij enkele mensen die verdiensten hebben gehad op dit gebied, onder wie Al Gore.

Interview 2014; 2:27

Algemene ontwikkelingen

Nederland behoort tot de meest bekabelde landen ter wereld en telt percentueel het grootste aantal internet-aansluitingen.

Social media maken directe uitwisseling van kennis, van ideeën en meningen mogelijk.

  • Internet groeit wereldwijd enorm, en doet dat zeker ook in Nederland. Computers kunnen van jaar tot jaar meer en kosten minder.
  • Digitale netwerken verbinden steeds meer media: PC, TV, thuisnetwerk, telefoon. Ook kwam er draadloos netwerk (wifi), dat een gigantische groei doormaakt. Telefoonverbindingen worden ook sneller via 3G-, en recentelijk, 4-G systemen.
  • De smartphone is een gigantisch succes: toestellen die telefoon en internet combineren met nog veel meer functies, zoals het maken van foto- en video-opnamen, GPS. Voor deze toestellen komen in hoog tempo speciale programma's ('applications' ofwel 'apps').
  • Sociale media: mensen wisselen via Internet informatie uit. Populair worden sites als LinkedIn, Facebook, Twitter. Filmpjes geschoten met smartphones worden direct geüpload naar YouTube. Men spreekt met elkaar via de moderne '(beeld)telefoon-technieken' als WhatsApp en Skype. Via social media kunnen misstanden aan de orde worden gesteld, discussies worden gevoerd en in sommige gevallen... de politiek beïnvloed.
  • Dataopslag (gegevensopslag) in 'de Cloud'. Er wordt ook meer en meer rechtstreeks gewerkt in 'the cloud' (virtuele kantoren).
  • Internet in ruime zin is ook een gigantische databank, waar via bijvoorbeeld Youtube films en audio worden uitgewisseld.
De 'Cloud' bestaat uit grote stellingen van elektronisch beschreven schijven waar gigantische hoeveelheden gegeven ('data') worden opgeslagen. Reuzen als Microsoft en Google beheren deze parken. Rond 2015 gaat Google een groot datacenter in de Eemshaven bouwen. Vanwege de warmteproductie moet er op grote schaal gekoeld worden, hetgeen weer heel veel energie kost.
Grote vraag: hoe veilig zijn deze (waardevolle!) gegevens?
Twintig jaar evolutie

Rond 1990-1995 hadden we deze apparaten ter beschikking. Herkent u ze nog? Let vooral op die grote onhandige 'draagbare' telefoon met zo'n spriet!

Waar zijn die spullen gebleven?
Ga met de muis over de foto.... (2012).

Meer over economie, digitalisering.
Stier en Beer
De stier is gemaakt door de Italiaanse kunstenaar
Arturo di Modica, en geplaatst in juli 2012.
Klik op de stier voor meer informatie.

 

Natuur en milieu

  • Wet- Regelgeving
  • Nat Parken
  • Jurr vD over NP
  • Nat Landschappen
  • Ledenaantallen
  • Al Gore
  • X-sluit

De aanleg van de A10-West bij Amsterdam. Bovenste foto uit beginjaren '60. Ga met de muis over de foto - de A10 in september 2011.

Nederland is klein en vol en er zijn vele wensen, onder andere voor een goed milieu en mooie natuur. Er zijn vele aanspraken op de schaarse ruimte!

Ruimtelijke Ordening (RO) is derhalve noodzakelijk. Het ontwikkelen van het beleid, inclusief natuur en landschap, gebeurde vooral vanuit de ministeries van LNV en VROM.
De beleidsplannen werden aangeboden aan de Tweede Kamer in verschillende vormen. Dat zijn vooral de Planologische KernBeslissingen (PKB), Structuurschema's Groene Ruimte (SGR) en de diverse Nota's RO.

Nota 2004

2000 - 'Nota natuur, bos en landschap in de 21e eeuw'(NBL21).

In deze nota werd het beleidskader geformuleerd voor natuur, bos, landschap en biodiversiteit voor de komende 10 jaar in Nederland. De belangrijkste inhoudelijke doelstellingen van deze nota waren:

  • voortzetting van de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS)
  • een offensievere aanpak van het landschap (bescherming en ontwikkeling)
  • werken aan hoogwaardig groen in en om de stad.
Het beleid moest gericht zijn op kwaliteitsverbetering van de ‘groene ruimte’. In deze Nota Ruimte (2004) werden de gebieden waar dit wenselijk was, aangewezen.

2004 - Nota Ruimte (→).

In de Nota Ruimte uit 2004 werd het nationale ruimtelijke beleid vastgelegd tot 2020. Het document was een samenvoeging van de Vijfde Nota RO en het Structuurschema Groene Ruimte (SGR2) uit 2003. Benadrukt worden onder meer:

  • de verdere realisering van de Ecologische Hoofdstructuur
  • de bescherming van waardevol cultuurlandschap ('nationale landschappen') zoals het Groene Hart
  • het maken van extra ruimte voor de grote rivieren.

In deze Nota Ruimte bepaalde de centrale rijksoverheid alleen de hoofdlijnen. De invulling ervan moest op provinciaal worden gedaan ('deregulering').

Het kabinet koos in de Nota Ruimte expliciet voor het bevorderen van de economie, in tegenstelling tot vorige ruimtelijke nota's waarin een balans werd gezocht tussen economie en natuur.

NotaRuimteDe Nota Ruimte benadrukte onder meer de economische betekenis van de Noordzee. Klik op de afbeelding voor mee informatie.

Minister van VROM, mw. Sybilla Dekker (VVD, 2003-2006, kabinet Balkenende II), was de belangrijkste (coördinerende) aanbieder van de Nota Ruimte.

 

Deze Nota Ruimte werd in 2012 vervangen door de SVIR (StructuurVisie Infrastructuur en Ruimte).

Grebbeberg

NationaleParken

De 20 Nationale Parken. Klik op de kaart om naar de website te gaan.

Voortvloeiend uit de Nota 'Nationale Parken' (1975) besloot de rijksoverheid in 1980 tot het daadwerkelijk stichten van een stelsel van (20) Nationale Parken. De definitie van een 'NP' luidde:

Een nationaal park is een aaneengesloten natuurgebied van ten minste 1000 hectare, bestaande uit natuurterreinen, wateren en/of bossen, met een bijzonder landschappelijke gesteldheid en planten- en dierleven, waar tevens goede mogelijkheden zijn voor recreatief medegebruik.

De nationale parken vormen kerngebieden van de Ecologische Hoofdstructuur. De terreinen worden beheerd door verschillende instanties, waaronder Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Provinciale Landschappen, maar ook gemeenten en particuliere eigenaren.

 

Overzicht Nationale Parken

Activiteiten op het gebied van natuurbeleving, recreatie, voorlichting en educatie werden gecoördineerd door betaalde medewerkers van het IVN (verbonden aan een IVN-Consulentschap).

Interview 2014; 2:12

Jurr van Dalen was algemeen directeur van het IVN van 2002-2009. In deze tijd kreeg de voorlichting en educatie in de Nationale Parken meer vorm. Het IVN positioneerde zich als dé organisatie voor deze opdracht.
Jurr vertelt hier over de moeizame overleg- en bestuursstructuur van de Nationale Parken en over het overleg met het Ministerie van LNV teneinde één contract af te sluiten om de medewerkers Voorlichting en Educatie vanuit het ministerie te betalen - via het IVN.

Nationale Landschappen

Klik op de afbeelding om naar de website te gaan.

De benaming 'Nationaal Landschap' werd al in de jaren '60 gebruikt. In de 'Nota Ruimte' (2004) werden 20 Nationale Landshappen aangewezen.
Deze gebieden hebben kenmerkende landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke waarden, ook in internationaal opzicht. Er zijn specifieke samenhangen van de landschapsonderdelen, als grondgebruik, flora en fauna, reliëf, bebouwing en infrastructuur.

ZuidLimburg

Zuid-Limburg bijvoorbeeld wordt gekenmerkt door het reliëf: hellingen en grote plateaus, door het historische wegenpatroon, door dorpspatronen, talrijke getuigen van menselijke activiteiten uit het verleden, en een boeiende geologie.

  De ledenaantallen van particuliere natuur- en milieuorganisaties zijn vanaf de jaren zeventig sterk gestegen. Maar in het eerste decennium van de 21e eeuw heeft een sterke daling plaats. Mogelijk heeft dit (alles) te maken met de economische problematiek.

Compendium voor de Leefomgeving

VroegeVogels

Op de hiernaast vermelde sites staat het verloop van de ledenaantallen van veel organisaties vermeld. Klik op de logo's.
Compendium: een zeer informatieve site. De betreffende pagina geeft in een grafiek het verloop van de ledenaantallen 1990-2013 van onder meer WNF, NM en de Provinciale Landschappen.
Vroege Vogels (VARA-programma) geeft een uitgebreide tabel van de ledenaantallen van 105 (!) organisaties in 2013, vergeleken met 2012.

 

IVN_Ledenaantallen

Het verloop van het ledenaantal van het IVN.

 

Klimaatverandering is een van de meest genoemde milieuproblemen, want heeft enorme gevolgen, als zeespiegelstijging, stormfrequentie en -hevigheid. In deze jaren hield Al Gore voordrachten over dit probleem en trok daarbij over een groot deel van de wereld.

Al Gore

Al Gore, Amerikaans vice-president onder Clinton (1992-2000), hield op vele plaatsen voordrachten over klimaatverandering.

Flooding The Netherlands

Met name de filmdocumentaire 'An Inconvenient Truth' (2006) baarde veel opzien. Scenario's werden getoond over de te verwachten zeespiegelstijging die grote overstromingen kon veroorzaken. Ook Nederland kwam daarbij aan bod. Hierboven een beeld uit de documentaire waarbij de (mogelijke!) overstroming van Nederland wordt weergegeven.

Clip (about flooding) vanuit Youtube, 1:44.

Hiernaast een deel uit de documentaire waarin Al Gore het scenario laat zien wat er kan gebeuren als de afsmelting van het ijs op Groenland en op Antarctica doorgaat. Overstromingen de laaggelegen kustgebiden over de hele aarde kunnen het gevolg zijn.
Tegen deze opvatting is veel kritiek gekomen. Men dient daarbij altijd te bedenken uit welke hoek die komt. Er zijn rond 'klimaatverandering' vele, conflicterende, belangen.
Tussen de 25 en 45 % van de wereldbevolking woont in kustgebieden (het % hangt van de wijze van telling af).
Enkele aspecten van 'Natuur en milieu' naar voren gehaald.
Bodemgebruik Nederland
Nederland meet ongeveer 34000 km2.
Getallen geven procenten aan.

 

IVN - vele, grote veranderingen