De Nederlandse Spoorwegen werden medio jaren '90 gesplitst in NS (Reizigers) en ProRail. Doel was concurrentie mogelijk te maken waardoor prestaties zouden verbeteren en kosten worden verlaagd. Uiteindelijk zou de reiziger ervan profiteren.
Er is weinig van terecht gekomen.

Beide kabinetten Kok waren een coalitie van PvdA met VVD en D66 ('Paars'). Zij zetten het neoliberale beleid, ingezet onder Lubbers, voort. Verwachtingen waren onder meer:

• door meer marktwerking:
  • dalen de prijzen
  • verbetert de kwaliteit dienstverlening
  • heeft innovatie (vernieuwing) plaats

Uitvoering onder meer:

• overheidsbedrijven óf privatiseren, óf op afstand zettem. óf verkopen
• regelgeving verminderen

Gevolgen onder meer:

• door minder regels ontstond een enorme fusiegolf van bedrijven en banken, waardoor zeer grote instellingen konden ontstaan
• grenzen en hindernissen verdwenen, ook tussen landen
• bedrijven kwamen los te staan van hun 'thuisland', mede om belastingen (deels) te vermijden
• globaliseerden handel en industrie
• nam de individualisering toe: de 'eigen verantwoordelijkheid'
• groeiden topsalarissen ('marktconform'), ook in instellingen die met publiek geld betaald werden als woningbouwverenigingen, vervoerbedrijven, zorginstellingen; gevolg: toenemende ongelijkheid

De liberalisering leidde ook tot een verandering in de systematiek van de overheidssubsidies voor tal van instellingen.
Natuur-en milieuorganisaties kregen daar eveneens te maken: verlaging van de subsidie, verandering van de systematiek, en de noodzaak zelf meer 'eigen' inkomsten genereren.

Tot 1970

1928
Natuurschoonwet

1936
Vogelwet

1961
Boswet

1962
Bestrijdingsmiddelenwet

1967
Natuurbeschermingswet

1970 - 1980

1970
Wet verontreiniging oppervlaktewateren

1970
Wet inzake luchtverontreiniging

1978
Vogelrichtlijn

1979
Wet geluidhinder

1980 - 1990

1983
Interimwet bodemsanering

1985
Wet milieugevaarlijke stoffen

1986
Meststoffenwet

1986
Wet Bodembescherming

1990 - 2000

1992
Habitatrichtlijn

1993
Wet milieubeheer

1994
Wet bodembescherming

1998
Natuurbeschermingswet

2002
Flora- en faunawet

Boorplatform van de NAM, noord van Ameland. Gasboringen zijn altijd sterk omstreden geweest. .

Koolstofdioxide is een broeikasgas! Ga met de muis over de afbeelding.

• Verzuring
• Vermesting, eutrofiëring
• Bestrijdingsmiddelen: insecti-, fungi-, herbiciden
• Klimaatverandering: broeikasgassen
• Verlies biologische diversiteit
• Bodemerosie, verdroging
• Vervuiling van zeeën, oceanen (plastic soep)
• Vervuiling van zoetwaterbronnen
• Luchtverontreiniging, fijnstof, ozonlaag
• Aantasting van ecosystemen
• Uitsterven soorten planten, dieren; biodiversiteit
• Grootscheepse mijnbouw (o.a. zeldzame metalen)
• Ontbossing, woestijnvorming
• Ophoping chemische stoffen in voedselketens
• Geluids- en lichthinder
• Verlies landschapsstructuren; monoculturen
• Schaalvergroting, mechanisatie
• Bevolkingsgroei, verstedelijking

De 'Amsterdamse Waterleidingduinen' - een multifunctioneel landschap.

Ecoloog Dr. Frans Vera was voorstander van natuurgebieden waarin natuurlijke processen meer ruimte kregen. Hij was een van de grondleggers van het natuurgebied Oostvaardersplassen. De Ecologische hoofdstructuur is mede door hem opgesteld.
Klik op de foto voor meer informatie.

Tot ca. 1970 - Opkopen en beschermen. Qua natuurbescherming was de belangrijkste activiteit het verwerven (kopen) van natuurterreinen en deze zo goed mogelijk te beheren en te beschermen. Dit beleid voortgezet waardoor bezittingen van organisaties als Natuurmonumenten en de Provinciale Landschappen uitgebreid werden. Het oprichten van Nationale Parken past hierin.

Jaren '80 - Landschapsbehoud door combineren van functies. Natuurbeschermers, wetenschappers en beleidsmakers kregen meer oog voor de achteruitgang van natuurwaarden in het agrarisch gebied. Men wilde de verschillende waarden met elkaar 'verweven'. Landschappen konden meerdere 'functies' hebben (multifunctionaliteit). Hiertoe werden in 1985 gepresenteerd: het idee van de Nationale Landschappen en de Relatienota.

Jaren '90 - Nieuwe natuur máken. In dit decennium wordt veel nieuw beleid voorbereid en geïnitieerd. Wetenschappers ontwikkelen het idee tot natuurontwikkeling, het herstel van natuurwaarden door de natuur zelf. Gedegenereerde gebieden konden worden opgekocht, en met een gericht beleid weer omgevormd worden tot natuurlijke gebieden. Daarin moesten dan vooral de natuurlijke factoren kunnen werken- de natuur moest zich zoveel mogelijk vrijelijk ontwikkelen. Deze gedachte werd met name toegepast in de Oostvaardersplassen en in gebieden langs de grote rivieren.

De introductie van grote grazers, zoals deze Konikpaarden, in de Oostvaardersplassen had tot doel de vegetatie korte te houden en variabel te maken. Voorts zijn er ook edelherten uitgezet. De dieren planten zich snel voort en de 'overbevolking' leidt tot sterfte in de winter, en dat leidt weer tot discussies!

Net over de grens van Zuid-Oost Drenthe, bij het Duitse stadje Twist, wordt het hoogveen nog steeds op grote schaal ontgonnen. De bergen turfstrooisel kun je beklimmen ...

Video 2010; 0:34

En dat terwijl aan de Drentse zijde van de grens alles gedaan wordt om het regenwater vast te houden en zodoende het veen weer te doen groeien. Hierboven: Meerstalblok in Bargerveen, nog ontgonnen in de jaren '70. Ga met de muis over de foto om het 'herstel' te zien (groei van veenmos, Sphagnum spec.).

Kaart van de EHS, 1990 (bron: LNV).

1990 - Het Natuurbeleidsplan (NBP) wordt uitgebracht. Hoofddoelstelling: een duurzame instandhouding, herstel en ontwikkeling van natuurlijke en landschappelijke waarden. Kern is het inrichten van een samenhangend netwerk van kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden. Dit is de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Natuurterreinen worden beschermd, andere gebieden worden aangekocht voor natuurontwikkeling.
De EHS zou in 2018 gereed moeten zijn en in totaal 750.000 ha omvatten (circa 18 % van Nederland!). Kern van de EHS zijn grotere gebieden, waaronder de Nationale Parken. Die zijn gekoppeld door verbindingszones. De EHS moest de ruggengraat gaan vormen van de Nederlandse natuur.
Ga met de muis over de kaart voor een grotere versie. Klikken voert naar meer informatie.

Klik op de afbeelding om naar de website van het Planbureua te gaan. Deze site geeft veel informatie.

1997 - Oprichting van het Natuurplanbureau, sinds 2008 deel van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Dit bureau evalueert - onafhankelijk en wetenschappelijk - het natuurbeleid.
Elk jaar komt er een Natuurbalans waarin de actuele toestand van natuur en landschap alsmede de voortgang van het natuurbeleid wordt weergegeven.
Elke vier jaar brengt het bureau een Natuurverkenning uit, gericht op de invloed van bestaande en voorgenomen beleidsmaatregelen op natuur en landschap.

Nico van der Veen publiceerde een artikel in Mens & Natuur, 1997, nr. 2 onder de titel: "Is marktgericht werken vies?"
Hiernaast een samenvatting.

Na na zijn voorzitterschap was Nico nog jarenlang actief in het IVN, onder andere als lid van de redactie van M&N, waavoor hij veel artikelen schreef.

Marketing omvat, in de klassieke betekenis, alle commerciële activiteiten ten behoeve van de afzet van goederen of diensten van producent naar consument. 'Marketing biedt ook een moderne ingang op leerprocessen. Marketing helpt bepalen wat voor inhoud je aan een tentoonstelling moet geven. Producten moeten ‘goed in de markt gezet worden’. Dat geldt ook voor cultuurproducten zoals een museum (kijk maar eens hoe de grote musea zich presenteren!).
‘Van een maatschappij waarin veel door de staat verzorgd werd, groeien we naar een waar steeds meer aan de markt wordt overgelaten. Onderwijs en cultuur ontkomen daar ook niet aan, of we dat leuk vinden of niet. Iemand die een bedrijf begint, maakt een bedrijfsplan en wordt daar op afgerekend’.

Het IVN moet ook meer en meer in marketingtermen denken, omdat er steeds minder staatssubsidie komt, en andere geldstromen geworven moeten worden. Het Landelijk Bureau moet voor een belangrijk deel kostendekkend werken, en moet een plek in de markt zoeken. ‘Medewerkers in bedrijven werken aan doelstellingen die vrij nauwkeurig geformuleerd zijn en als ze die halen, merken ze dat positief in hun beloning. Als ze de ‘targets’ niet halen, wordt het geen 13e maand!’
‘Bij het IVN-werk kan het gaan om een marktgerichte aanpak inzake cursussen. Hoe goed zitten die in elkaar, welke hulpmiddelen worden gebruikt, hoe komt het over’.

"Een handboek over reclame stelt dat het welslagen van een marketing operatie afhankelijk is van zes fundamentele vraagpunten en de antwoorden daarop. Wie, wat, waarom, wanneer, waar en hoe. Wie zijn de potentiële afnemers/consumenten? Wie vormen de doelgroep? Wat hebben we te bieden, wat is het product? Verken je markt, wat willen mensen leren? Waarom doen we het eigenlijk? Waarom deze producten? Wat is je missie? Etc. Dergelijke vragen helpen bij het bezinnen voor het beginnen!"