Organisatie - Bestuur en Personeel
Het IVN wordt een grote organisatie met beduidend meer beroepspersoneel. Het managen ervan door een Bestuur dat uit vrijwilligers bestaat, wordt er niet eenvoudiger op. Ook het dagelijks management moest 'meegroeien', hetgeen niet altijd lukte.
Sterke uitbreiding personeel
In de eerste helft van de jaren '80 kwamen vele nieuwe consulenten in dienst, deels landelijke, deels provinciaal consulenten.
Landelijke consulenten hadden een algemeen werkveld, tot buiten het IVN.
Provinciaal consulenten hadden tot taak de NME-activiteiten in de eigen provincie te begeleiden, te stimuleren, en waar nodig te initiëren en te faciliteren. Daarbij werken ze samen met andere organisaties. Zij waren voor 50 % van hun werktijd inzetbaar voor het IVN.
Deze sterke uitbreiding met provinciale consulenten was mogelijk door vrijkomen van geld bij de rijksoverheid (CRM). Dit volgde uit onderhandelingen met de vakbonden over het 'aftoppen' van ambtenarensalarissen in deze economisch moeilijke tijd. Daardoor konden nieuwe arbeidsplaatsen ingevuld worden.
(regeringsbeleid) en er werd mee aangeduid dat de totale
som aan ambtenarensalarissen min of meer gelijk moest
blijven. Wanneer er nieuwe arbeidsplaatsen moesten komen,
betekende dat dat de bestaande salarissen werden
verlaagd, onder meer de topsalarissen en de vakantieuitkeringen.
Juni 1980 - het IVN kreeg bericht van het Ministerie van CRM dat er uit de 5000 ontwikkelde arbeidsplaatsen voor 1981 voor het IVN 10 formatieplaatsen beschikbaar werden gesteld - met een structureel karakter!
- Arbeidsplaatsen
- Piet S.
- Hugo B.
- Prov. Cons.
- Gerard J. Coördinator
- Coördinatie-werk
- X-sluit
Gerard Jutten was de eerste provinciale consulent, in Friesland (1976-1986). Daarna werd hij beleidscoördinator landelijk IVN en leidinggevende van de provinciale consulenten. |
De voorgeschiedenis. Begin jaren '70 ontstond er al behoefte aan professionele begeleiding van de IVN-vrijwilligers op afdelingsniveau ('begeleiding dichtbij'). Daaruit kwam al in 1972 een verzoek voort van de toenmalige IVN-afdeling Friesland richting Gedeputeerde Staten tot het verlenen van subsidie voor de aanstelling van een vaste kracht hiervoor in Friesland. Hoofdtaak: ‘de professionele begeleiding van het afdelingswerk en verdere uitbouw hiervan’. Dit lukte, en de consulent kon in augustus 1976 aan de slag, voor een experimentele periode van 3 jaar. Dit werd Gerard Jutten. In het Beleidsplan 78-82 stond: ‘Overigens streeft het IVN primair naar uitbreiding van het aantal provinciale consulenten’. Het IVN-district Limburg nam dit beleidsvoornemen op en schreef een nota, die positief ontvangen werd en waarmee CRM en de provincie Limburg mee instemden. In 1981 kon ook hier al een provinciaal consulent benoemd worden: John van den Heuvel. |
Uit onderhandelingen in 1979 met de vakbonden over het aftoppen van de ambtenarensalarissen ontstond het 'Arbeidsplan'. De zo verkregen bezuinigingen moesten echter ten goede komen aan een aantal arbeidsplaatsen in de sfeer van gesubsidieerde instellingen. Interview 2013; 1:22 |
Hugo Bunte, adjunct-directeur, vertelt hier ook iets over de mogelijkheden om extra arbeidsplaatsen te krijgen en in te vullen met provinciale consulenten. Zijn verhaal is een beetje anders dan dat van Piet Steltman. Dit speelde echter in 1980, en dat is al lang geleden! Interview 2013; 2:35 |
Provinciaal consulenten, benoemd per 1 januari 1981:
Heiko Pentenga, Groningen |
Jan Tuttel, |
Douwe Jan Joustra, Gelderland |
Arnold Schut, Noord-Brabant |
Marten Wiersma, Zeeland |
Provinciaal consulenten waren volledig in dienst bij het IVN en kregen ook betaald door het IVN. Hun personeelskosten echter werden voor 50 % betaald door de rijksoverheid (Ministerie van CRM) en voor 50 % door de desbetreffende provincie. Zij dienden hun werkzaamheden dan ook evenredig te verdelen over IVN-aangelegenheden, en dan met name het ondersteuningen van de afdelingen, en over andere vrijwilligersgroepen in de betreffende provincie. Dat was niet altijd ideaal. Bovendien ontstonden vanuit de consulenten kleine groepen bureaumedewerkers, die weinig te maken hadden met het Landelijk Bureau van het IVN. Als nel werd dan ook duidelijk dat er behoefte was aan coördinatie vanuit het Landelijk Bureau.
Het Jubileumcadeau van Minister Braks (1985) hield in: de 'financiering van een formatieplaats voor het coördineren van het provinciaal consulentenwerk'. Bovendien moest deze persoon de IVN-inbreng in het samenwerkingsverband van educatieve organisaties versterken.
Per 1 maart 1986 werd Gerard Jutten benoemd tot beleidscoördinator natuur- en milieueducatie, en tot IVN-vertegenwoordiger in een aantal samenwerkingsverbanden, zoals LSNME. Gerard wordt in Friesland opgevolgd door Herman Sieben.In de volgende jaren komen er ook consulenten in de overige provincies, met uitzondering van Overijssel (hier koos het provinciaal bestuur uitdrukkelijk voor een eigen lijn met de provinciale milieufederatie).
Hier het "tableau de la troupe", circa 1988. Via de gezichten stellen de consulenten zichzelf voor.
 |
In later jaren kwamen er in enkele provincies speciale consulenten bij. Hiernaast Geert de Vries, provinciaal onderwijsconsulent Drente. Hij werd in het voorjaar 1985 benoemd om de natuur- en milieueducatie in de scholen op een hoger niveau te brengen. Hij heeft dat vele jaren op een ongelooflijke enthousiaste wijze gedaan. |
Gerard Jutten was de eerste provinciaal consulent (Friesland, 1976). Toen begin jaren '80 het IVN (mede dankzij subsidiebijdragen van de provincies) nog meer consulenten kon aanstellen, kon Gerard met zijn ervaringen adviezen geven. Maar hij merkte wel dat er vanuit het Landelijk Bureau nauwelijks sprake was van enige coördinatie. Dat was ook moeilijk omdat de provinciaal consulenten 'twee heren moesten dienen'. Hier vertelt Gerard hoe hij de coördinantiefunctie ging vervullen. Interview 2013; 1:11 |
Hier vertelt Gerard Jutten over zijn werk als beleidscoördinator. Het viel niet mee om tien, elf beroepskrachten, 'professionals', op één lijn te krijgen en te houden. Hij moest zichzelf daarin ook bekwamen. In elke provincie was weer een 'krachtenveld' van beleidsmakers, van klanten, van 'broodheren', waarin Gerard zijn weg moest zoeken. Interview 2013; 2:35 |
- Landelijke Consulenten
- Nel over sollicitatie
- Nel over taak
- X-sluit
Hieronder staan de landelijke consulenten genoemd die het gehele decennium dan wel een groot deel ervan in dienst waren. Landelijke consulenten hadden een eigen werkveld dat deels búiten het IVN lag en ook te maken had met andere organisaties op NME-gebied. In de loop van deze periode werden enkele van de hier genoemde consulenten opgevolgd door andere.
 |
Aaltjen Grotenhuis ten Harkel was de opvolgster van kampsecretaris Heiko Pentenga, die provinciaal consulent in Groningen werd. Zij was nauw verbonden met de WvK (Werkgroep van Kampstafleiders, later 'Kampstafbegeleiders'). Het werkveld van het vrijwillig verrichten van onderhoudswerkzaam in natuur en milieu werd sterk vergroot, vandaar dat Aaltjen Consulent Venel werd, Vrijwillig Educatief Natuur- en Landschapsbeheer. In dienst vanaf maart 1981. |
 |
Jaco Wijsman was Consulent onderwijs, schoolbiologenwerk en kinderboerderijenwerk. Tot zijn taak behoorde het inbrengen van NME in deze werkvelden. Jaco functioneerde ook als secretaris van de WvS, Werkgroep van Schoobiologen. In dienst vanaf januari 1981. |
 |
 Laura van Deijl en Sjon Klaaijsen waren de Consulenten Training en Vorming, met als kerntaak de kadervorming en -training van het IVN. In de jaren '80 ging de natuurgidsencursus helemaal op de schop. Daarnaast waren er vele andere vormingsactiviteiten, waaronder de weekenden voor de BCN (Begeleidingscommissie Natuurgidsencursus) en de Zomerweek. Laura was in dienst vanaf mei 1975. Sjon kwam in dienst in 1982, nadat hij eerst hier een stage had gedaan. |
 |
Nel Bouwhuijzen was Consulent Organisatie. Zij was het gezicht van het IVN naar de afdelingen toe. Zij bood ondersteuning bij de oprichting en functioneren van afdelingen. Het was namelijk niet altijd koek en ei binnen afdelingen. Zij was ook actief in de tijdschrift redactie. In 1995 ging zij met vervroegd pensioen, maar bleef als vrijwilliger actief in de afdeling Ronde Venen. |
 |
Winnie Meyer Ricard is Consulent Buitenschoolse Vorming. Zij begon al in oktober 1974. |
 |
 Vera Wessels (links) was de eerste bibliothecaresse / documentaliste. Zij zette de bibliotheek annex documentatiecentrum op. Doelgroepen daarvan waren vooral de beroepskrachten, IVN-vrijwilligers, onderwijs. Zij werkte honderden boeken en tijdschriften in en bereidde in samenspraak met de beroepskrachten thema's voor die inspeelden in de actualiteit. Ein 1986 verliet zij het IVN, en werd opgevolgd door Klaran Visser (rechts). |
|
|
Nel werkte in een vergelijkbare functie bij de vakbond. Daarnaast was ze al jaren actief in de IVN-afdeling Ronde Venen. Ze heeft een sterke motivatie om de waarden van natuur en milieu te laten zien aan mensen, om hen ervan te doordringen dat aantasting daarvan leidt tot enorme schades, ook voor henzelf. Zij solliciteerde dus 'con amore'! Interview 2013; 1:21 |
|
Interview 2013; 3:02 |
Nel Bouwhuijzen was als consulent Organisatie de link tussen afdelingen en bestuur. Vaak verliepen die contacten middels de districten. Het ging om het functioneren van afdelingen, ondersteuning bij het opstellen of veranderen van statuten, het beslechten van meningsverschillen. De provinciaal consulenten had ze ook nog in het pakket, maar die contacten gingen per 1 maart 1986 over op Gerard Jutten. Rectificatie bij de video: In tegenstelling tot de tekst in de video waren de provinciaal consulenten geheel in dienst van het IVN maar werkten zij niet alleen voor en met IVN-vrijwilligers. |
Bestuur
De jaren '80 zagen heel wat bestuurswisselingen in zowel Dagelijks als Algemeen Bestuur. Er waren maar liefst vier voorzitters.
 |
 |
 |
Jan van den Nieuwenhof was niet alleen betrokken bij het bestuur,
maar ook bij het vrijwilligerswerk in de afdeling
(scholenproject Valkenswaard).
Hier geeft hij een les (beter: 'voorstelling') voor jonge kinderen over
'Licht'. Hij deed dat geweldig.
Bestuurslid Mariëtte Duyser overhandigt vertrekkend voorzitter
Nico van der Veen een fraaie litho.
| 1983 - Nico van der Veen nam na zijn twee reguliere termijnen van elk drie jaar afscheid als voorzitter. Hier draagt hij de voorzittershamer over aan Harry Burgers. Deze moest echter na ongeveer één jaar om gezondheidsredenen terugtreden (1984). Nico bleef voor het IVN actief onder meer als lid van het redactieteam van Mens & Natuur. Ga met de muis over de foto. |
1984 vice-voorzitter Mariëtte Duyser-Wijnbeek nam het voorzitterschap over. In 1989 trad zij, één jaar eerder, terug. Zij werd opgevolgd door Jan van den Nieuwenhof (rechts). Ga met de muis over Mariëtte en Jan. |
In deze jaren traden er grote veranderingen binnen het IVN op. Het IVN groeide van een kleine vereniging met een heel kleine bezetting van beroepskrachten (in de jaren '60) tot een grote vereniging met een grote en groeiende groep professionals. De consulenten, zowel landelijk als provinciaal, vormden hun eigen achterban, hun eigen 'koninkrijk'. Dat had gevolgen voor het formuleren en uitvoeren van beleid door zowel bestuur als voor de directie. Er werd te weinig gecoördineerd, te weinig gestuurd op grond van een alles omvattend beleidsplan. Daardoor ontstonden wrijvingen binnen het Landelijk Bureau en het Bestuur.
- Nico van der Veen
- Piet Steltman
- Organisatie-onderzoek
- X-sluit
Nico van der Veen vertelt hier iets over de grote veranderingen van het IVN tijdens zijn voorzitterschap (1977-1983). Hij wijst op enerzijds het groeiend aantal professionals met een eigen achterban en anderzijds de behoefte aan ondersteuning van de vereniging van vrijwilligers. Hij heeft zich beijverd voor de aanstelling van Nel Bouwhuijzen als consulent Organisatie. Interview 2013; 1:29 |
|
Interview 2013; 1:10 |
Piet Steltman vertelt hier over de veranderingen binnen het IVN, met name ook binnen het Landelijk Bureau, optraden met het opereren van de consulenten. Die begonnen een eigen achterban, een eigen 'kring' te vormen en daarmee een eigen beleid te ontwikkelen. En dat was lang niet altijd in overeenstemming met het algemene beeld. Piet voelde zich te weinig gesteund door het Bestuur en met name door de voorzitter(s). Daarnaast moest Piet, toch een 'doener' van nature, zelf ook veel meer beleid maken en uitdragen, en dat was ook niet altijd makkelijk. |
|
Er ontstonden begin jaren '80 wrijvingen binnen het management en kader van het IVN. Er werd toen opdracht gegeven aan het bureau 'AO - Adviseurs voor Organisatiewerk BV' om een rapport te vervaardigen over de problemen en een eventuele oplossing. De probleemanalyse vermeldt drie aspecten:
Er werden in het rapport aanbevelingen gedaan ter verbetering van deze aspecten, en er werd een model tot een herstructurering gedaan van de organisatie IVN. |
Directie
 |
1985 Piet Steltman neemt na 20 jaar afscheid van het IVN. Tot directeur ad interim wordt Jaap Swart (links) benoemd. Jaap was directeur geweest van de Stichting Recreatie en van de Heidemij, en was nog maar net gepensioneerd. Hij kende het IVN, want was al 15 jaar lid van het Landelijk Bestuur, en lid van de Raad van Advies. Zijn opdracht was voorstellen doen ter verbetering van de werkorganisatie en de werksituatie op het Landelijk Bureau. Hij bracht een 'notitie' uit, getiteld: 'Horen, Zien en ... Wijzigen'. Jaap heeft in zijn korte periode rust gebracht in de organisatie, en was voor alles een beminnelijk mens. |
Op 1 februari 1986 start Ruud de Vringer als nieuwe directeur. Hij was verbonden aan het ministerie van Landbouw & Visserij als hoofd van de Taakgroep Maatschappelijke Aangelegenheden van de Directie Natuur, Milieu en Faunabeheer. |
Overdracht van het directeurschap van Jaap Swart (rechts) aan Ruud de Vringer. |
- Personeel Foto
- X-sluit
Personeelsfoto van circa 1989. Niet alle personeelsleden waren aanwezig, en ook kon niet een ieder worden "geïdentificeerd". Er waren in deze periode nogal wat wisselende stagiairs.
Ga met muis over de gezichten.