Dolle Mina's bieden een pop aan aan de nieuwe minister-president Barend Biesheuvel. 0:43

Ga met de muis over de foto.
Bron: GeschiedenisTV, zie: "Wauw, Politiek in de jaren zeventig". (→ Youtube)

Dolle Mina was een beweging die de gelijkberechtiging van vrouwen aan mannen ten doel had. Dit betekende onder meer: gelijke kansen in het onderwijs, gelijke kansen op betaald werk, gelijke kansen op carrière maken, gelijke beloning, de pil in het ziekenfonds, recht op vrije abortus ('baas in eigen buik'), openbare toiletten ook voor vrouwen ('plasrecht'). 'Dolle Mina' was genoemd naar Wilhelmina Drucker, die aan het einde van de 19e en begin van de 20e eeuw opkwam voor gelijke rechten voor vrouwen, onder andere kiesrecht en recht op een (universitaire) opleiding (wel genoemd 'de eerste feministische golf').
Vooral in het begin van de de zeventiger jaren lieten de Dolle Mina's flink van zich horen. In dit fragment bieden ze een 'petitie' aan aan premier Barend Biesheuvel (kabinet 1971-73). Dolle Mina wordt nu wel beschouwd als de 'Tweede Feministische Golf'.
Ofschoon ook deze beweging gaandeweg uiteen viel in verschillende groepjes en rond 1978 min of meer verdween, heeft zij veel bijgedragen aan het zelfbewustzijn van vrouwen - en hun 'opmars' in de maatschappij.

Milieumanifest

De naam 'N 70' werd voorgesteld door Hans Goudswaard, lid van het Algemeen Bestuur.

De landen die samenwerkten in de Raad van Europa riepen 1970 uit tot het Europees Natuurbeschermingsjaar. Doel was de bevolking te informeren over en te doordringen van het belang van een rationeel en verantwoordelijk beheer van het leefmilieu.
Elk deelnemend land had een comité om een eigen actief beleid te voeren. In het Nederlandse comité zaten onder meer politici en wetenschappers.

Er was veel aandacht voor milieuaantastingen, voor het verdwijnen van planten- en diersoorten, maar ook voor de bevolkingsgroei en de planologische ontwikkelingen.
Er was veel publiciteit, voorlichting, educatie, materialen voor scholen en tal van verenigingen. Tal van activiteiten werden gepland en uitgevoerd. Het I.V.N. was daarbij betrokken, en verstuurde onder andere lesbrieven en plaatmaterialen naar scholen, ondersteund door onder meer het Ministerie van CRM. Verschillende kerkgemeenschappen hadden er aandacht voor.

In N70 werd een Milieumanifest gepubliceerd in alle deelnemende landen met tien aanbevelingen voor actie van overheid en burger, en aangeboden op een grote conferentie in Straatsburg (februari 1970).

Poster van Na 70

NA 70 verspreidde veel voorlichtingsmateriaal onder jeugdverenigingen en er werd een conferentie gehouden voor schoolkrantreacties. Ga met de muis over de gezichten.

In de aanloop naar N70 richtten enkele leden van de Jeugdbonden in Nederland en België de 'Stichting Natuur NA 70' op. Zij wilden de jeugd mobiliseren: hoe zou de wereld er uit moeten zien in hún toekomst? Hoe moet dat doel worden bereikt?
Voorzitter Geert van Wirdum:

"Ontkiemd op de woeste gronden, zoals Thijsse het uitdrukte, voelen wij ons rechtstreeks met onze bedreigde natuur verbonden: het is bij uitstek ons milieu. Om te voorkomen dat de ouderen ons de pas zullen afsnijden, willen wij dat volwassenen van ná 70 nú zeggen hoe zij zich hun wereld voorstellen. De ouderen moeten namelijk niet vergeten dat de komende generaties er wel eens heel anders over zouden kunnen denken dan de beleidsvoerders van nu."
(Kampioen, voorjaar 1970).

Dit is de uitkomst van het belangrijkste scenario uit 1972. De wereldgemeenschap gaat door met productie en consumptie. Dat loopt spaak rond 2020. De natuurlijke hulpbronnen en voedselvoorziening kunnen de groei van industriële productie en wereldbevolking niet langer dragen. Er volgt een 'collaps', waarbij productie én bevolking dramatisch afnemen.

De video hierboven geeft een heel korte samenvatting van het werk van Dennis Meadows en zijn collega's. Aardig is te zien met welke computers en technieken zij eind jaren '60, begin '70 werkten! Het is een voorbeeld van wat genoemd wordt: systeemdynamisch onderzoek.
Dit is een -bewerkt- uittreksel van een grotere video (YouTube).

Wetenschappers en politici begonnen hun denken en handelen aan te passen. Men bezon zich op 'welvaart' versus 'welzijn'. En 'duurzaamheid' werd in latere jaren een sleutelwoord. Zelfs in de economie drong het besef van noodzaak tot verandering door.

'De Grenzen aan de Groei' ('The Limits to growth') is een rapport, samengesteld door een wetenschapsteam van het MIT onder leiding van Dennis Meadows (geb. 1942).
Het rapport bestudeerde de groei in 5 factoren die van invloed kunnen zijn op toekomstige ontwikkelingen:

1. wereldbevolking
2. industrialisatie
3. vervuiling
4. voedselproductie
5. uitputting natuurlijke hulpbronnen

Meadows c.s. analyseerden de ontwikkelingen in de periode 1900-1970. Ze voerden alle gegevens in de computers in en lieten die de ontwikkelingen (scenarios's) doorrekenen voor de periode 1970-2100. Daarbij ging het vooral om de interactie tussen de factoren.
De uitkomsten waren zeer verontrustend (zie links). Maar de onderzoekers hebben variaties aangebracht in hun 'wereldmodellen', waarbij andere scenario's ontstonden.

Later hebben Meadows c.s. de berekeningen nóg eens gedaan (1992, 2002), waarbij ze allerlei modificaties in de modellen hebben ingevoerd. Basaal blijven de uitkomsten echter eenzelfde uitkomst houden, namelijk:

De Aarde is begrensd. Onbegrensde groei van de genoemde factoren leiden uiteindelijk tot een collaps.

Andere onderzoekers hebben later overeenkomstige onderzoeken gedaan. Ook ontstonden er hevige discussies over de realiteitswaarden van dit soort onderzoekingen. Vergeet echter niet dat een scenario géén toekomstvoorspelling is!

Hoe dan ook, het werk van Meadows c.s. heeft tot effect gehad dat velen zich bewust werden van de eindigheid van Planeet Aarde. Foto's van uit de ruimte van een kleine, blauwe planeet in een zwart heelal waren in dit opzicht veelbetekenend.

In Joop den Uyl had de Partij van de Arbeid een grote stemmentrekker. Hij was premier in het roemruchte kabinet-Den Uyl, 1973-1977.

Fragment, 1973; 0:49. Volledige toespraak Youtube.

Najaar 1973 brak de Jom Kippoeroorlog uit tussen Israel en enkele Arabische staten. Deze vaardigden een olieboycot uit naar enkele Westerse landen, waaronder Nederland.
In een televisietoespraak maakte Den Uyl bekend welke maatregelen de regering nam om deze boycot tegemoet te treden. Hij kondigde onder andere autoloze zondagen en een benzine-distributie aan: de oliecrisis.
Maar meer nog: als eerste regeringsleider vestigde hij de aandacht op de eindigheid van de natuurlijke hulpbronnen: "Het wordt nooit meer zoals het geweest is". Achteraf bleek dat het met het olietekort nogal los liep, maar dat nam niet weg dat er wel degelijk op den duur problemen met grondstoffen en energie zouden optreden. Westerse landen hebben zelf te weinig grondstoffen en hulpbronnen om het hoge welvaarts- en ontwikkelingsniveau vol te houden, een situatie die in politiek spannende tijden heel duidelijk voelbaar is.

Denkend aan Holland zie ik breede rivieren
traag door oneindig laagland gaan,

rijen ondenkbaar ijle populieren
als hooge pluimen aan den einder staan;

en in de geweldige ruimte verzonken
de boerderijen verspreid door het land,

boomgroepen, dorpen, geknotte torens,
kerken en olmen in een grootsch verband,

de lucht hangt er laag en de zon wordt er langzaam
in grijze veelkleurige dampen gesmoord,

en in alle gewesten wordt de stem van het water
met zijn eeuwige rampen gevreesd en gehoord.

Denkend aan Holland zie ik eind'loze files
traag over banen van asfalt gaan,

rijen ondenkbaar zwart kwalmende pijpen
als hoge pluimen aan de einder staan;

en in de te kleine ruimte gedrongen
de torenflats heel dicht op elkaar,

plantsoentjes, winkels, leegstaande kerken,
vuile fabrieken, in ondraaglijke stank,

de lucht hangt er laag en de zon wordt er langzaam
in grijze veelkleurige dampen gesmoord,

en in alle gewesten wordt door het vuil in het water
in de natuur al het leven op tragische wijze vermoord.

Wim Meijer was staatssecretaris in het befaamde kabinet-Den Uyl (1973-1977). Op zijn initiatief kwam het LMO tot stand. Hij publiceerde drie 'groene nota's' voor de bescherming van landschappen.
Klik op de foto voor meer informatie (externe website).

(Stichting) Natuur & Milieu zet zich in voor een duurzame en gezonde wereld. Wil de balans tussen natuur en mens te herstellen. Klik op de afbeelding om naar de website te gaan.

(Vereniging) Milieudefensie voerde harde acties en heeft de activistische inzet nog steeds. Klik op de afbeelding om naar de website te gaan.

In alle provincies is een milieufederatie actief. Ze ontstonden in de jaren '70, behalve de Zeeuwse milieufederatie (1984). Klik om naar de website te gaan.

Het SME heeft zich in de loop van de jaren ontwikkeld tot een soort projectenbureau. Het ging enkele jaren heel slecht, en SME heeft zich (in 2005) bij IVN aangesloten. Klikken brengt je naar hun website.

In de jaren zeventig nam het milieubewustzijn zeer snel en in brede lagen van de bevolking toe. Velen wilden in meer of mindere mate actie ondernemen. Dit paste ook in deze tijd van 'actie'.
Het leidde tot de oprichting van tientallen organisaties die qua werkzaamheden veel op elkaar leken, maar in ideologie, in opvattingen verschilden. Soms was er sprake van echte concurrentie.

Toen het I.V.N. in 1960 ontstond was de situatie nog vrij helder. Er waren drie à vier belangrijke stromingen en organisaties..

• De Contactcommissie hield zich bezig met de actie, met de contacten met overheden en het beïnvloeden van beleidsbeslissingen
• Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de Provinciale Landschappen zorgden voor de aankoop en beheer van natuurterreinen
• Het I.V.N. verzorgde de natuureducatie, en werkte daartoe samen met NM en andere beheersorganisaties
• De KNNV en andere verenigingen hielden zich bezig met natuurstudie (deels door amateurs, deels door professionals, niet altijd scheidbaar!)

In de jaren zeventig veranderde dit eenvoudige beeld. Er ontstond een enorme versplintering.

• Natuurmonumenten en de Landschappen gingen ook aan voorlichting en educatie doen: eigen tijdschriften, boeken, folders, media-acties.
• De Contactcommissie vormde in 1972 samen met enkele andere organisaties de Stichting Natuur en Milieu, kortweg Natuur & Milieu. Politieke lobby bleef belangrijk, maar de stichting ging ook milieu-educatieve activiteiten ontplooien en ondernam publiekacties. De Stichting stond ook aan de wieg van de Provinciale Milieufederaties.
• Er ontstonden (veel!) meer groepen die de zorg voor het milieu wilden overbrengen aan het publiek, ofwel: gingen aan milieueducatie doen. Slechts enkele daarvan:
  • De Vereniging Milieudefensie, 1971. De organisatie begon als een raad van verontruste wetenschappers, verontrust door het Rapport voor de Club van Rome, maar organiseerde later -soms harde en politiek gekleurde- milieuacties.
  • De Stichting Milieu-Educatie, 1974 (SME). Conform de naam wilde SME de natuur-, maar vooral de milieueducatie vorm geven en zoveel mogelijk verspreiden, onder meer op scholen.
  • In de jaren zeventig ontstonden de Provinciale Milieufederaties, mede op instigatie van de Stichting Natuur & Milieu. Deze wilden in samenwerking met beheersinstanties natuur én milieu in hun eigen provincies zoveel mogelijk beschermen. Milieueducatie was daarbij een belangrijk middel.
• Zo raakte 'het veld' van de natuur- en milieueducatie sterk versplinterd. De meeste van de organisaties ontvingen subsidie, meestal van de verschillende overheden. Het was ook niet altijd geweldig effectief, en er klonken geluiden om tot meer samenwerking en zelfs fusie te komen.
  • Zo ontstond in 1976 op initiatief van staatssecretaris Wim Meijer (CRM) het Landelijk Milieu Overleg (LMO). Doel was om in tweemaandelijks overleg van natuur- en milieuorganisaties te komen tot een coördinatie van activiteiten en standpunten. Onder meer de Contactcommissie, de Waddenzeevereniging, Vogelbescherming waren er lid van. LMO werd in 1996 opgeheven. Later, na veel discussie in de jaren '80, sloot ook het I.V.N. zich hierbij aan.

Een aantal organisaties bewoog zich in toenemende mate op het terrein van het I.V.N.: de natuureducatie. Ook binnen het I.V.N. zelf gingen stemmen op om meer aan milieueducatie te gaan doen, om zelfs een meer activistisch op te treden. Daarover ontstonden in de jaren zeventig pittige discussies, die -versimpeld- te vangen zijn in de vraag: 'Moeten we behalve groen, ook grijs worden?' Deze discussie kwam op in de tweede helft van de jaren '70, ten tijde van het voorzitterschap van Harry Wals.