Cursussen
De natuurgidsencursus onderzocht
1990 - Dé kadercursus van het IVN, de natuurgidsencursus, bestaat al vanaf de jaren '60. Maar cursusinhoud noch cursuswerk waren ooit wetenschappelijk onderzocht. Systematische kennis ontbrak over de wijze waarop de cursussen werden georganiseerd en uitgevoerd. Die kennis was echter van belang om het cursuswerk en het rendement van de opgeleide cursisten te kunnen verbeteren.
In 1990 werd een onderzoek naar deze zaken gedaan. Dat ging in de vorm van een project, gefinancierd door het ministerie van LNV.
Het onderzoek is gedaan door een onderzoeksgroep onder leiding van Margreeth Broens, verbonden aan het Instituut voor Sociale Pedagogiek en Andragogiek van de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN).
1991 - In het najaar verscheen het eindrapport van het onderzoek, met de titel: 'De natuurgidsencursus onder de loep genomen'. Er werd een aantal knelpunten in de vernieuwde natuurgidsencursus (uit de jaren '80) benoemd.
Het onderzoek constateert dat er verschillende opvattingen zijn binnen het IVN over doelen en middelen inzake de natuurgidsencursus. Er werden te hoge eisen gesteld aan de uitvoerende vrijwilligers. Pasklare oplossingen voor problemen lagen niet voor de hand. Het rapport biedt enkele ‘scenario’s’ met consequenties voor de uitvoering van de gidsencursus.
De natuurgidsencursus vernieuwd
1991-1992 - Naar aanleiding van dit rapport besloot het Bestuur tot maatregelen om de kwaliteit en het rendement van de kadervorming te vergroten. Er werd een vernieuwingsplan opgesteld ('Project Kadervorming'). 1993-1998 - De natuurgidsencursus werd geheel herzien. |
 Ook het diploma werd in de jaren '90 vernieuwd. |
Dit enorme project stond formeel onder supervisie van de BCN, ondersteund door vooral de consulenten Ger Schippers en Marnix Viëtor (deze laatste tot augustus 1996), gesteund door een groot aantal vrijwilligers, vooral uit de BCN.
- Kernpunten Onderzoek
- Verbeterbeleid
- Leerpsychologie
- Vernieuwingsplan
- Inhouden
- X-sluit
Het rapport dat de 'Groep Broens' uitbracht was omvangrijk en diepgravend en leidde tot een Verbeterbeleid.
Presentatie van het rapport. Rechts voor Margreeth Broens, naast haar Gerard Jutten. In het Verbeterbeleid zou vooral de BCN een grote rol spelen. |
In de jaren '80 is het natuurgidsencursusboek opnieuw samengesteld. De toenmalige auteurs hebben er alles aan gedaan om een eigentijds boek te schrijven. De opzet bleek echter te hoog gegrepen. Het materiaal vroeg te veel van de cursisten en vooral van de docenten. Die moesten aan de hand van de gegeven voorbeelden zelf in hun eigen omgeving toepasbaar materiaal ontwikkelen. De infolessenbank bleek ook niet goed te werken, als was het alleen maar vanwege de afstand. Het onderzoek spitste zich vooral toe op de ondersteuning van de natuurgidsencursus. Als kernproblemen worden onder meer genoemd:
|
Naar aanleiding van het onderzoek naar de knelpunten in de organisatie en uitvoering van de natuurgidsencursus besloot het Bestuur tot maatregelen die de kwaliteit van de kadervorming binnen het IVN moeten vergroten.
- De tegenwoordige koers van de IVN-kadervorming moet waar zinvol worden voortgezet, en waar nodig verbeterd en aangevuld. Doel is het effectiever maken van organisatie en inhoud van de kadervorming en het verhogen van het rendement ervan.
- Aanpassing inhouden:
- Modulering: een herindeling van de natuurgidsencursus, het natuurgidsencursus-werkboek en de IVN-docentenopleiding in afgeronde, samenhangende eenheden
- Intervisie/supervisie: de tegenwoordige deskundigheidsbevordering voor de kadervorming wordt aange-vuld met nieuwe trainingsmethoden, gericht op het leren begeleiden
- Aanpassing organisatie:
- Taken en bevoegdheden van de geledingen (lokaal district landelijk) die bij kader-vorming zijn betrokken, worden scherper afgebakend en omschreven
- Organisatie en de structuur van de kadevorming worden versterkt. Ondersteu-ning en begeleiding van de vrijwilligers ter zake wordt verbeterd.
- Op grond van de kritiek dat de maatschappelijke context ontbrak is besloten om aan het natuurgidsencursuswerkboek een onderdeel toe te voegen met de werktitel ‘Mens, Milieu Maatschappij’.
1992 - Oud-voorzitter en redacteur van M&N Nico van der Veen besprak een aantal aspecten uit de onderwijskundige benadering van het leren, onder meer gebaseerd op de cirkel van Kolb.
|
Een cursus zou sterk gestructureerd moeten zijn. Die moet verdeeld zijn in modulen, die elk een heldere inhoud hebben en ook overeenkomstig zijn opgebouwd. Belangrijke punten:
|
In het Docentendeel van de nieuwe cursus is veel aandacht voor leersitjlen. Zo is er een werkblad: 'Ontdek uw voorkeursleerstijl', wat gaat via een werkblad. Ga over de foto. |
Stijlen volgens Kolb:
Lerenden doorlopen wel min of meer een overeenkomstige leercyclus, maar hun 'instapplek' verschilt. |
1992 - Projectplan Kadervorming werd opgezet op grond van het onderzoeksrapport "De natuurgidsencursus onder de loep genomen". Dit plan hield in: -
- Herindeling van de natuurgidsencursus en het cursuswerkboek.
- Verbetering op districtsniveau van de ondersteuning van de kadervorming
- Meer aandacht voor nieuwe vormen van deskundigheidsbevordering voor de kaderleden.
Beleid inzake de vernieuwing van natuurgidsencursus en cursuswerkboek:
- Hoofdthema's. De bestaande cursus zal overzichtelijker worden gerangschikt in zeven hoofdthema's. Dit werden later de cursusblokken.
- Twee delen. Elk hoofdthema bestaat uit een docentendeel (handleiding) en een cursistendeel. Zoveel mogelijk van de bestaande cursus zou worden gebruikt. Er kwam in principe dus geen geheel nieuwe natuurgidsencursus.Toch bleek het resultaat behoorlijk af te wijken van de cursus uit de jaren '80!
- Nieuw element: het thema mens, milieu en maatschappij. Dit moet als een rode draad door de hele cursus lopen, en komt ook als apart onderdeel aan de orde.
- Contact achterban. Bij de ontwikkeling van de cursus zal nauw contact gehouden worden met de achterban, door middel van:
- Een landelijke begeleidingscommissie gaat alle ideeën over de natuurgidsencursus aan de praktijk toetsen. Uit de vrijwilligers werd een commissie geformeerd om het totale proces te begeleiden.
- Een BCN-taakgroep gaat zich met de herindeling bezighouden.
- Auteurs worden zoveel mogelijk binnen het IVN geworven.
- Constante toetsing. Concepten worden getoetst bij lopende of beginnende cursussen. Natuurlijk krijgen afdelingen ruimte om hun eigen inbreng te plegen. Er zijn veel testen geweest in veel afdelingen.
1998 - In het najaar is de vernieuwing afgerond. In vier afdelingen zijn docenten en cursisten aan de slag gegaan en hun ervaringen zijn van groot belang geweest. Het is uiteindelijk gelukt omdat veel mensen zich verantwoordelijk hebben gevoeld en zich hebben ingezet om een goed product te maken. Vooral Zef van Bilsen en Tjitte Bakker hebben veel tijd aan het project besteed.
- De doelstellingen van de natuurgidsencursus uit de jaren ´80 werden als uitgangspunt genomen.
- Er werden doelstellingen geformuleerd, en materialen gemaakt over onder meer kringlopen, ecologie en milieu.
- De lijst met onderwerpen werd voorgelegd aan 150 natuurgidsen, docenten van natuurgidsencursussen en cursisten.
- Alle op- en aanmerkingen zijn verwerkt tot een program dat als een richtlijn diende.
- De cursus is ingedeeld in zeven afgeronde blokken.
- Alle materialen zijn eerst uitgetest, aangepast en eerst dan gedrukt en verspreid.
- Er zijn docentendelen en cursistendelen, waarin ook readerdelen opgenomen zijn.
Dit is één van de twee scoringsformulieren om je voorkeursleerstijl te ontdekken.
|
Andere cursussen
| De meeste afdelingen organiseerden al heel vroeg en heel lang verschillende activiteiten gericht op verdieping van de kennis van de leden. Zo waren er informatieavonden of cursussen over Ecologie, Vogels, Insecten, Bloemen, Mossen, Landschappen. En er werden cursussen georganiseerd voor natuurouders en jeugdbegeleiders. |  Bij sommige korte cursussen werd een certificaat uitgereikt. |
|
← Aanbod van district Limburg.Haal de muis over de afbeelding. Daarnaast ontwikkelden afdelingen activiteiten buiten de 'gewone' wandelingen (in voor- en najaar), zoals excursies voor scholen. Sommige van deze activiteiten groeiden sterk uit. Via het Landelijk Bureau werden enkele onderwerpen uitgebouw tot algemene cursussen, op basis van de praktijkervaringen in afdelingen. In de jaren negentig werden sommige van deze activiteiten als 'projecten' door het ministerie gefinancierd. Zo kwamen onder meer de Schoolgidsen- en de Watergidsencursus tot stand. |
Schoolgidsencursus
IVN-afdelingen waren al vroeg actief op scholen (zie jaren 80, Pijnacker), en sprak men al van 'schoolgidsen'.
1992 - Het Instituut voor Toegepaste Sociale wetenschappen (ITS) deed op verzoek van het IVN een onderzoek naar de activiteiten en leerwensen van IVN-schoolgidsen.
Als vragen kwamen naar voren:
- Wat vinden kinderen interessant.
- Wat zijn ontwikkelingsfasen van een kind?
- Wat zijn bruikbare werkvormen en waar vind je die?
- Welke andere organisaties houden zich bezig met NME?
- Waaraan heeft een school behoefte?
- Welke ontwikkelingen zijn er op het gebied van de NME?
Op basis van deze vragen is daarna een proefcursus ontwikkeld, die gegeven is door vier IVN-afdelingen: West-Friesland, Maastricht, Oostelijke en Westelijke Mijnstreek. De ervaringen leidden tot de ontwikkeling van een samenhangende Schoolgidsencursus. Deze werd gestimuleerd door het wettelijk verplicht stellen van NME in het basis- en voortgezet onderwijs in 1995.
1994 - De landelijke Schoolgidsencursus werd voltooid. Er kwam een Cursistenmap met lesmateriaal voor 15 bijeenkomsten, en daarnaast een Docentendeel. Vele vrijwilligers hebben aan de realisering meegewerkt, waaronder Joke van Gosliga en Bea Peeters. Wilfried Romp (sector ODBC) was de projectleider.
Al in het voorjaar kregen de eerste Limburgse schoolgidsen het certificaat Schoolgids uitgereikt in Maastricht en in Weert.
Watergidsencursus
1998-2000 - Het IVN voerde een grote campagne 'Water Natuurlijk'. Doel daarvan was het vestigen van aandacht aan 'water' in de ruimste zin van het woord, en via educatie, een bijdrage te leveren aan het voorzichtig omgaan met water.
In dat kader werd een cursus samengesteld om 'Watergidsen' op te leiden.
- Schoolgidsencursus
- Watergidsencursus
- X-sluit
Buitenwerk was één van de katerns in de Schoolgidsencursus. |
In de cursus werden erst vijf verschillende profielen van schoolgidstypen geschetst, elk met eigen voor- en nadelen. De praktische uitvoering van het werk was afgestemd op de belevingswereld en de ontwikkelingsfase van de betrokken kinderen. De cursusmap bevatte vier delen met leesteksten:
|
De Cursus Watergids ontstond uit een samenwerking tussen het IVN en bezoekerscentra langs kust en water, verenigd in 'Water, te kust en te keur'. |
De Cursus Watergids richtte zich op:
|
